GirişKahvehaneler yüzyıllardan beri bir toplumun kimliğini, grupsal aidiyetlerini, yaşantı kalıplarını ve sosyal yapılanmayı belirleyen önemli bir araç olmuştur. Türk kültür tarihinde ise; topluma yön veren saray,medrese ve camii dışında “sivil” bir anlayışla ortaya çıkmış, marjinal bir yenilik olması sebebiyle devlet tarafından çok kere kapatma ve yıldırma kampanyalarına maruz kalmış olan kahvehaneler 19.yy’ın başlarından itibaren normalleşti ve zamanla toplumun ekonomik, sosyal ve kültürel “ihtiyaçlarını” karşılayan merkezî bir konuma geldi.
Biz de bu konuyu incelerken; bir sivil eğitim kurumu haline gelen kahvehanelerin önemine dikkat çekmeyi planladığımız gibi medya iletişiminin giderek büyümesinin kahvehaneler üzerindeki tesirini, kadınların da katıldığı “cafe” lerin kahvehaneler ile yarışını göstermek istiyoruz. Ayrıca araştırmamızı kuramsal bir zemine oturtarak, günlük yaşamda gösterilen davranışların analizini yapmak/sebeplerini gözler önüne sermek nihâi gayemiz olacaktır.
Proje araştırmasına başlarken ilk olarak bizi yönlendiren internet oldu. Araştırdığımız çeşitli makaleler ve istatistikler neticesinde, görsel olarak hazırlayacağımız argümanların daha çok nereden olması gerektiğine karar verdik. Yine çalışmaya yön veren ve araştırmamızın ana teması hakkında farklı perspektiflerden bakmamıza sebep olan kahvehane ve cafe’leri semt, ekonomik ve çeşitli sosyal neticelere göre ayırdık, tasnif ettik. Projemize katacağımız fotoğraf ve video’ları da belirlemiş olduğumuz bu mekanlardan yapacağız.
Araştırmamızı kuramsal bir zemine oturtmayı düşünürken grupça karar vermek yerine, sosyoloji alanında uzman olan kişilere danışıldı. Bunun neticesinde Habermas’ın Kamusal Alan kavramı üzerine yoğunlaşılarak kendisinin e-book olarak hazırlanmış eserleri ve çeşitli akademisyenlerin makaleleri bulundu ve tarafımızca okunmaya başlandı. Bunların sonucunda, konu üzerine grup tartışması yapılıp “bilgi harmanlaması” yapılacak ve çalışmanın varsayım-hipotezler bölümü bitirilecektir.
Kahve ve Ortaya Çıkışı
Kahve ağacının ilk bulunduğu yer Habeşistan'ın Kaffa yöresidir. Araplar bugün bilinen kahveyi henüz tanımıyorken, kelime keyif veren içki anlamında kullanılmaktaydı. Ortaçağ arapça sözlüklerinde ise şarap manasında da kullanılmıştır. 1Bugünkü anlamı ise 14.yüzyıldan sonra kullanılmaya başlamıştır. Bu da Türkçe'de "kahve"ye dönüşmüş, buradan da Avrupa'da café, caffe, koffie, coffee, koffie, Kaffee şekline gelmiştir. 14. Yüzyılda ise kave çekirdeklerini ezdikten sonra kaynatılarak içime hazırlayan ilk olarak Yemen’deki bir Sufi tarikatı oldu ve dünyaya yayılması yine Yemenli gençler vesilesiyle gerçekleşmiştir.2
Anadolu topraklarına geliş tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte, Ulla Heise kahvenin ilk kez 1. Selim zamanında içildiğine dair kayıtların bulunduğunu söyler. Müslüman tüccarlar tarafından ilk olarak Eminönüne, oradan da tüm İstanbul’a dağılmıştır.3
Batı’da kahveyi Osmanlılar aracılığıyla tanımıştır. Osmanlılar’ın Viyana kapılarına dayandıklarında yaptıkları ilk işin bir Kahve dükkanı açmak olduğu gerçekten şaşırtıcı bir bilgidir. 4
Kahve ağacının ilk bulunduğu yer Habeşistan'ın Kaffa yöresidir. Araplar bugün bilinen kahveyi henüz tanımıyorken, kelime keyif veren içki anlamında kullanılmaktaydı. Ortaçağ arapça sözlüklerinde ise şarap manasında da kullanılmıştır. 1Bugünkü anlamı ise 14.yüzyıldan sonra kullanılmaya başlamıştır. Bu da Türkçe'de "kahve"ye dönüşmüş, buradan da Avrupa'da café, caffe, koffie, coffee, koffie, Kaffee şekline gelmiştir. 14. Yüzyılda ise kave çekirdeklerini ezdikten sonra kaynatılarak içime hazırlayan ilk olarak Yemen’deki bir Sufi tarikatı oldu ve dünyaya yayılması yine Yemenli gençler vesilesiyle gerçekleşmiştir.2
Anadolu topraklarına geliş tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte, Ulla Heise kahvenin ilk kez 1. Selim zamanında içildiğine dair kayıtların bulunduğunu söyler. Müslüman tüccarlar tarafından ilk olarak Eminönüne, oradan da tüm İstanbul’a dağılmıştır.3
Batı’da kahveyi Osmanlılar aracılığıyla tanımıştır. Osmanlılar’ın Viyana kapılarına dayandıklarında yaptıkları ilk işin bir Kahve dükkanı açmak olduğu gerçekten şaşırtıcı bir bilgidir. 4
Araştırmanın Kuramsal Yönü
1600’lü yıllarında başında ilk kahvehanenin bir Yahudi işletmeci tarafından Londra’da açılmasından sonra Avrupa’da hızla yayılan kahve içeceği kısa zamanda İngiliz tüccarlar tarafından üretilmeye başlamıştır. Kahvehaneler, ticarethane ve devlet daireleri hizmetlerine ek olarak en son havadislerin yayıldığı, kitapların okunduğu birer sosyal tesis; gençlik kahveleri (penny university) ve ilk erkek kulüpleri oluşmuş böylece caféler yeni aylaklar sınıfının kapitalist nimetlerden yararlandığı sembol mekânlar hâline gelmiştir.5
Kaynakça:
1.Online Etymology Dictionary: http://www.etymonline.com/index.php?term=coffee
2. The world of caffeine: the science and culture of the world's most popular drug, Bennett Alan Weinberg,Bonnie K. Bealerhttp://books.google.com.tr/books?id=Qyz5CnOaH9oC&pg=PA11&lpg=PA11&dq=Yemeni+Sufi+devotional+ritual+involved+coffee-drinking&source=bl&ots=raBTyBziJp&sig=h_gFS4m__BpTy2M9rtS4O8U7g5g&hl=tr&sa=X&ei=tPhcT4W6LOPJ0QXWytniDQ&ved=0CDUQ6AEwAg#v=onepage&q=Yemeni%20Sufi%20devotional%20ritual%20involved%20coffee-drinking&f=false
3.Kahve ve Kahvehane, Ulla Heise, Dost Kitabevi, Sayfa 21
4. Taha Toros, Kahvenin Öyküsü, İstanbul: İletişim Yayınları, 1. Baskı, 1998, s. 89.
5. Steven C. Topik, (2000).”Coffee”, The Cambridge World History of Food, vol. 1 (ed. Kenneth F. Kiple, Kriemhild Coneè Ornelas), Cambridge University Press, Cambridge 2000, s.64
0 yorum:
Yorum Gönder